Tweede Kamerverkiezingen 2023

VVD, CDA en GroenLinks-PvdA zetten in op groene industriepolitiek, maar vullen deze wel anders in. VVD ziet economische groei als voorwaarde om vrij en welvarend te kunnen leven en zien een belangrijke rol voor de industrie hierin, maar wel een industrie die verduurzaamt. CDA en VVD zetten beiden de maatwerkafspraken door. GroenLinks-PvdA gaat voor opbouw, ombouw én afbouw van bepaalde sectoren, waarbij het doel voor een klimaatneutrale industrie dat voor ogen wordt gehouden 2040 is. Industrie stimuleren en behouden. D66 zet die lijn door. ‘Voor sommige activiteiten, zoals fossiele raffinage, is in een klimaatneutrale economie geen plek’, schrijft de partij. Sectoren die niet bijdragen aan brede welvaart zullen radicaal moeten verduurzamen of krimpen. Partij voor de Dieren (PvdD) wil fossiele subsidies, net als een aantal andere partijen, afschaffen, zo ook de extra winstbelasting voor fossiele bedrijven. De fossiele industrie en de vee-industrie worden uitgesloten van steun, er komt een verbod op fossiele reclames.

Bestrijdingsmiddelen komen ook aan bod in alle programma’s. Sommige partijen gaan voor een verbod van chemische middelen, anderen voor stimulering van groene alternatieven. Zo zetten VVD en BBB in op (snellere) toelating van groene middelen, om chemie terug te dringen. ChristenUnie wil dat de beschikbaarheid en toelating van groene middelen beter wordt.

NSC wil pesticidengebruik vooral in de sierteelt terugdringen, en daar vooral middelen inzetten die vriendelijker zijn voor insecten en minder risico voor de volksgezondheid opleveren. D66 wil af van het preventief gebruik van bestrijdingsmiddelen vanwege schade aan de biodiversiteit en wil meer spuitvrijezones in de publieke ruimte. GroenLinks-PvdA zoekt het in beprijzen. De partij gaat voor een nationale heffing op schadelijke bestrijdingsmiddelen en wil stoppen met glyfosaat. PvdD gaat het verst: zij willen dat de land- en tuinbouw gifvrij worden. Ze verbieden verkoop van middelen aan particulieren.

VOLT gaat in detail in op een oplossing: zij willen geïntegreerde bestrijding van ziekten en plagen zodat de teelt van gezonde gewassen zo duurzaam mogelijk wordt en daarmee de norm. De partij schrijft: ‘voordelen voor mens en natuur zijn talrijk: geen, of een minimale, afhankelijkheid van chemische gewasbeschermingsmiddelen, verbetering van natuur en biodiversiteit, vermindering van pesticidenresten op voedsel, minder kans op resistentie van ziekteverwekkers tegen pesticiden en lagere teeltkosten.’

Bijna alle partijen willen de Europese doelen halen voor waterkwaliteit. Zo noemen o.a. VVD, GroenLinks-PvdA en D66 dit. PvdD wil dat het nieuwe kabinet er alles aan doet de doelen al in 2025 te halen voordat de deadline van 2027 valt. D66 wil ook een maximale inspanning, GroenLinks-PvdA komt met een kwaliteitsoffensief in onze wateren. NSC noemt de doelen niet, maar wil de waterkwaliteit op orde brengen. CDA koppelt de vervuiling van bodem en water aan de industrie en vindt dit moreel onacceptabel.

Over landbouw wordt veel geschreven en de oplossingen hoe de landbouw te verbeteren zijn talrijk, maar dat boeren een eerlijke boterham moeten kunnen verdienen, daar is iedereen het wel over eens. SP schrijft: ‘Voor een andere landbouw zullen we meer, in plaats van minder, boeren nodig hebben. Ze moeten dan wel een eerlijke beloning krijgen.’
Ook de VVD wil een eerlijke prijs voor de boer en ziet een belangrijke rol voor de melkveehouderij in het Nederlandse cultuurlandschap. BBB vliegt de landbouwparagraaf vooral aan vanuit de boer als ondernemer die alle ruimte verdient. PvdD wil daarentegen een einde aan de vee-industrie, meer natuur en boeren. De vee-industrie krimpt met 75 procent.  GroenLinks-PvdA noemt het ‘ondernemen met natuur’. Boeren die zich inzetten voor dierenwelzijn, natuurbescherming en herstel worden beloond.

Op luchtvaart is het opvallend wat voor een verandering de politieke partijen de afgelopen twee jaar hebben doorgemaakt. In positieve zin van het woord als het om klimaatbeleid gaat. Waar de opening van Lelystad Airport twee jaar geleden nog een prominente plek kreeg in het coalitieakkoord, is een meerderheid van de politieke partijen nu voor de sluiting van dit regionale vliegveld (op VVD en JA21 na).

Een eerlijke prijs op vliegen willen bijna ook alle partijen. Sommige partijen zoals GroenLinks-PvdA en SP gaan voor een progressieve belasting (hoe meer je vliegt, hoe meer belasting je betaalt op je ticket). CDA, D66 en VOLT gaan voor een overstapbelasting (transfertaks) voor passagiers die Schiphol alleen gebruiken als overstap. Ook gaat VOLT, net als D66, voor een vliegbelasting die hoger wordt, naarmate de vlucht langer is (de langste vluchten stoten het meeste CO2 uit). VVD en SP willen een Europese kerosinebelasting. PvdD gaat voor veel soorten van belasting op vliegen, waaronder één op lawaai. Leuk detail in het programma van NSC: ze gaan voor het belasten van gratis ‘cadeautjes’ die de loyaliteitsprogramma’s geven aan zakelijke reizigers.

De vanzelfsprekendheid dat Schiphol mag groeien is bijna tot alle partijen doorgedrongen dat dat niet meer kan vanwege geluidsoverlast voor omwonenden, woonopgave en klimaatdoelen. NSC schrijft daarover bijvoorbeeld: ‘We herbeoordelen kritisch hoeveel vluchten er echt nodig zijn voor het behoud van de “netwerkkwaliteit”‘. PvdD is het meest ambitieus en wil een grens van 300.000 vliegbewegingen op Schiphol. BBB wil het maximaal aantal vluchten ‘bevriezen’.

Een andere maatregel die veel partijen willen is een verbod op korte afstandsvluchten waarvoor de trein gepakt kan worden. VOLT gaat voor een verbod tot 650 kilometer,  D66 wil af van vervuilende vluchten op de korte afstand tot 700 kilometer, GroenLinks-PvdA gaan nog iets verder naar de 750 kilometer.

Een aantal partijen wil harde klimaatdoelen voor de luchtvaart net als andere sectoren vast leggen in een CO2-plafond. GroenLinks-PvdA, ChristenUnie, D66 en PvdD willen daarnaast ook een aanscherping van de klimaatdoelen voor de sector.