Gezamenlijk voorstel om uit stikstofimpasse te komen

‘Bij mogelijke oplossingen voor de stikstofproblematiek betekent winst voor de één meestal verlies voor de ander, waardoor breed draagvlak tot op heden ontbreekt en de impasse voortduurt met alle gevolgen voor natuur en economie van dien. Daar willen we uit en dat kan met onze aanpak waar natuur en economie beiden beter van worden,’ aldus de organisaties.   

Gebiedsgerichte aanpak 
Het versnellingsvoorstel van de zes organisaties realiseert in 2030 een significant hogere stikstofreductie (40%) vanuit de gezamenlijke sectoren dan in de recente wetgeving is voorzien (26%) en met een extra versnelling in de eerste jaren. Ook komt er extra ontwikkelruimte (60 mol) om de economische ontwikkeling weer vlot te trekken en wordt er extra geïnvesteerd in herstel en versterking van de natuur. Essentieel in het plan is de gebiedsgerichte aanpak die de organisaties voorstellen. De stikstof-situatie verschilt immers per gebied en kan dus ook alleen lokaal worden opgelost, waarbij relevante spelers, zoals boeren en natuurbeheerders in het gebied, participeren in plaats van maatregelen van bovenaf opgelegd te krijgen. Uit onder andere de uitspraak van de Raad van State is verder gebleken dat juridische zekerheid van een nieuwe aanpak cruciaal is. In de nieuwe aanpak worden de reductiedoelen daarom juridisch verankerd en wordt de voortgang van het programma continu gemeten. Indien nodig kan het Rijk bijsturen, op basis van de tweejaarlijkse evaluatie.    

Investeringsprogramma 
De nieuwe aanpak vraagt financiële ondersteuning van met name boeren voor innovatie, natuur-inclusieve landbouw, agrarisch natuurbeheer, bijvoorbeeld vrijwillige verplaatsing naar toekomstbestendige locaties of vrijwillig stoppen. Ook het herstel en de versterking van de natuur vraagt om meer middelen dan tot nog toe is voorzien. Tot 2030 is jaarlijks € 1,7 miljard aan investeringen nodig om alle doelen te behalen, zo hebben de organisaties berekend. ‘Dit is in het algemeen belang en de kosten van niets doen zijn bovendien op de lange termijn vele malen hoger’, aldus de briefschrijvers. ‘Nu al gaan bijvoorbeeld miljarden aan nieuwe duurzame investeringen aan ons land voorbij. Ook dreigen allerlei noodzakelijke ontwikkelingen (van infrastructuur tot wonen en de energietransitie) te sneuvelen.’   

Vervolg  
De organisaties vragen de politiek mee te doen en de aanpak verder uit te werken. Ook adviseren ze het demissionaire kabinet het plan voor te leggen aan de Raad van State en het Planbureau voor de Leefomgeving. Lees de aanpak op hoofdlijnen. 
We merken dat er veel vraag is naar de uitwerking van het voorstel. Wel merken we ten overvloede nogmaals op dat dit stuk nog verder doorgerekend en juridisch getoetst zal worden door het Planbureau voor de Leefomgeving en de Raad van State. We delen deze versie toch al publiekelijk om zo transparant mogelijk te zijn.

Toelichting op versnellingsvoorstel stikstof

Uitstoot van stikstof is schadelijk voor de natuur en veel natuur in Nederland verkeert al in slechte staat. Sinds de uitspraak van de Raad van State in 2019 over het huidige stikstofbeleid, mag Nederland geen vergunningen meer afgeven voor projecten die tot meer stikstof leiden en meer schade leveren aan de natuur. Dit heeft grote gevolgen voor onze maatschappij. De overheid maakte een nieuwe stikstofwet maar die is onvoldoende om de natuur op tijd te kunnen laten herstellen, om Nederland te kunnen blijven ontwikkelen en de landbouw perspectief te geven.

Versnelling hard nodig
De opgave is groot en er moet veel gebeuren. Ook voor de uitvoering van het Klimaatakkoord, de verdere uitrol van duurzame energie en voor woningbouw is een doorbraak in de aanpak van het stikstofprobleem nodig. Pas als we samenwerken kunnen we snelheid maken. Daarom heeft Natuur & Milieu met andere partners dit versnellingsplan bedacht.

Zes redenen waarom wij geloven dat we met dit plan voor stikstof uit de impasse komen:

1. Gezamenlijke aanpak – De stikstofproblematiek is een urgent en complex maatschappelijk vraagstuk. De kracht van dit voorstel is de samenwerking met partijen die het moeten gaan doen.
2. Concrete maatregelen – Het versnellingsplan bevat concrete maatregelen, die goed zijn geborgd, waarmee de stikstofuitstoot versneld omlaag gaat. Uitgangspunt is dat Nederland gaat voldoen aan de vogel- en habitatrichtlijn. Het stikstof-emissie-reductie-doel uit de nieuwe stikstofwet (26%) wordt verhoogd naar 40 procent in 2030 (117 mol), plus een additionele reductie (60 mol) die bestemd is voor de economie (bouw, industrie, en landbouw). Deze 40 procent reductie is voor ons een eerste stap in de goede richting. Daarnaast hebben we afgesproken dat er geen piekbelasters meer zijn in 2030. Dat betekent dat voor landbouw- en industriebedrijven, maar ook snelwegen grote stappen moeten worden genomen om hieraan te kunnen voldoen. Door algemeen 40 procent te reduceren én heel slim juist rondom Natura2000 gebieden piekbelasters weg te nemen, zorgen we dat veel natuurgebieden in Nederland weer kunnen herstellen.
3. Gebiedsgerichte aanpak – Voor het eerst is uitgewerkt hoe de doelen gerealiseerd kunnen worden. Dat doen we met een gebiedsaanpak. Deze aanpak is belangrijk, omdat herstel en het versterken van de natuur om meer vraagt dan alleen aanpak van stikstof samen met alle actoren in een gebied. Naast de versterking van de natuur, biedt het plan boeren een toekomst en ontstaat er weer ruimte voor nieuwe duurzame ontwikkeling zoals de energietransitie
4. Rijk kan ingrijpen – Als de reductie niet hard genoeg gaat, dan zal het Rijk de maatregelen moeten aanscherpen. Op die manier kan tempo gemaakt worden en de impasse worden doorbroken. Het voorstel om te versnellen loopt tot 2030. Natuurlijk blijft daarna meer reductie nodig om natuur verder te herstellen.
5. Check door Raad van State en PBL – In het plan leggen we doelen wettelijk vast, zorgen we voor juridische verankering en houden we de voortgang nauwkeurig in de gaten. We vragen de regering het plan te laten toetsen bij de Raad van State en te laten doorrekenen door het Planbureau voor de Leefomgeving. Als hieruit blijkt dat aanpassing nodig is, dan staan we daar voor open.
6. Sluit aan bij andere opgaven – Dit voorstel staat andere verduurzamingsopgaven niet in de weg, integendeel. Het legt een concrete basis neer om zo vlot mogelijk aan de slag te kunnen gaan om de stikstofuitstoot in de komende jaren omlaag te krijgen. Het is aan de overheid om ook voor kringlooplandbouw, waterkwaliteit en klimaatverandering concrete maatregelen te nemen. Deze kunnen worden gekoppeld aan deze stikstofaanpak.

Lees meer over stikstof