Schoon water

Het water in Nederland raakt vervuild, terwijl schoon water van levensbelang is. Voor jou en voor de insecten en dieren die erin en omheen leven, zoals libellen, vissen en ijsvogels. Niet alleen de kwaliteit van de grote meren gaat achteruit, maar ook die van wateren heel dichtbij. Bijvoorbeeld van de sloten, beken, grachten en kleine plassen in jouw buurt. Uit ons burgeronderzoek Vang de Watermonsters bleek in 2023 voor de vijfde keer op rij dat het slecht gesteld staat met de Nederlandse oppervlaktewateren: slechts 22 procent van de gemeten wateren krijgt een voldoende voor waterkwaliteit. Ongeveer 78 procent heeft dus een matige tot slechte kwaliteit. Planten en dieren in en rond het water krijgen door de aanhoudend slechte waterkwaliteit geen gelegenheid te herstellen. Ook wordt het steeds lastiger om van vervuild oppervlaktewater betaalbaar en veilig kraanwater te maken.

De vervuiling heeft verschillende oorzaken. Zoals mest en bestrijdingsmiddelen die in het water terechtkomen via de grond. In onze land- en tuinbouw wordt daar nu te veel van gebruikt. Ook komt vies rioolwater door harde regenbuien regelmatig terecht in het oppervlaktewater. Een laatste belangrijke oorzaak van de vervuiling zijn medicijnresten die via het riool, of omdat ze niet gezuiverd kunnen worden, in ons oppervlaktewater komen. De politiek komt niet met voldoende concrete maatregelen om ons water goed te beschermen tegen vervuiling. Zo wordt de kwaliteit van het water slechter. Daar moet verandering in komen.

Natuur & Milieu zet zich in voor schoon water. Beleidsmakers en politici schudden we wakker, omdat zij het verschil kunnen maken met goede wetten en regels. Samen met boeren en de overheid werken we aan de overstap naar duurzame natuurinclusieve kringlooplandbouw, met minder mest en bestrijdingsmiddelen. Ook gaan wij het gesprek aan met beleidsmakers om de regels strenger te maken, zodat we voorkomen dat mest en schadelijke stoffen in het water terechtkomen.

Daarnaast moeten we voorkomen dat rioolwater in rivieren en ander oppervlaktewater stroomt als het riool te vol raakt bij hevige regenbuien. Daarvoor moet regenwater beter kunnen wegstromen. De overheid kan daarvoor zorgen door onze omgeving slimmer in te richten. Bijvoorbeeld door dakgoten los te koppelen van het riool en minder asfalt aan te leggen. En door ruimte te maken voor waterberging in wijken of op industrieterreinen. Ook pleiten wij voor minder steen en meer groen in steden, dorpen, woonwijken en bedrijventerreinen. Het regenwater kan dan in de bodem wegzakken.

Ons burgeronderzoek Vang de Watermonsters speelt een belangrijk rol in onze aanpak. Als burgerwetenschapper ga je op pad om de waterkwaliteit van een klein water in jouw buurt te meten. Onderzoek naar de kwaliteit van kleine wateren is hard nodig, omdat de overheid alleen grote wateren monitort. Uit de meetgegevens van 2022 blijkt helaas wederom dat de biodiversiteit in sloten, vennen en grachten in de knel zit. Met de resultaten kunnen wij de politiek aanspreken op meer concrete maatregelen voor het verbeteren van de waterkwaliteit. Als wij in 2027 willen voldoen aan de eisen van de Kaderrichtlijn Water, moet er nog een hoop gebeuren! Bij Vang de Watermonsters werken wij samen met de ASN Bank, het onderzoeksinstituut NIOO-KNAW, de Nederlandse Waterschapsbank en verschillende waterschappen in Nederland en andere groene organisaties.

Door thuis bewuste keuzes te maken, kun jijzelf ook bijdragen aan schoon water. Er zijn meerdere manieren waarop je dit kunt doen. Bijvoorbeeld door tegels in je tuin te vervangen door een border vol planten, door zuinig om te gaan met drinkwater en geen medicijnen of vochtig papier door het toilet te spoelen. Ook kun je helpen door in de supermarkt en het tuincentrum te kiezen voor producten waarvoor zo min mogelijk bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt.

Ten slotte kun je vanaf de zomer van 2023 weer meedoen aan ons burgeronderzoek Vang de Watermonsters waarbij je een sloot, plas of ven in je buurt nomineert voor onderzoek óf zelf aan de slag gaat met meten. Geef je les op school? We ontwikkelden een speciale e-learning over waterkwaliteit voor kinderen.